Kıskançlık üçlü ilişkilerde yaşanan bir duygudur. Haset
dediğimiz yıkıcı ve patolojik duygudan daha olgun olsa da yine de kişiye zarar
verebilir. Temelinde sevgi nesnesini kaybetmeyle ilgili yoğun kaygı vardır. Bu da
rekabeti beraberinde getirir. Kişi en iyi olursa sevgi nesnesinin tek sahibi
olabilir. Kardeş kıskançlığı bu yönüyle gayet normal ve olması beklenen bir
duygudur. Çünkü uzun zamandır çabasız sahip olduğu sevgiyi yeni gelen bir
yabancıyla paylaşmak zorunda kalacaktır. Ancak bazı durumlarda bu doğal duygu
yanlış zaman, yanlış tutum gibi sebeplerle ve rekabeti kaybetmenin oluşturduğu
hüzün ve öfkeyle davranış problemlerinin ortaya çıkabildiği bir durum haline
gelebilir. Kardeşi olduktan sonra çocuğunuzda;
- Tuvalet eğitimi aldığı halde alt ıslatma, parmak emme, konuşma problemleri, tırnak yeme gibi regresyon yani gerileme davranışları gözlemliyorsanız
- Öfke nöbetlerine giriyor ve çevresindeki nesnelere, arkadaşlarına ve kardeşine zarar veriyorsa
- Hüzünlü görünüyor ve içine kapandıysa
- Yemek, uyku gibi rutinlerinde değişiklikler görülüyorsa
- Fiziksel hiçbir problemi olmadığı halde karın ağrısı, mide bulantısı gibi somatik belirtiler varsa, kardeşin gelişiyle ilgili başetmekte zorlandığı duyguları olabilir
- Alınan önlemlerle ve doğru anne-baba tutumlarıyla bu sorunu engellemek mümkündür.
Kardeşler Arasındaki Yaş Farkı
Kardeş kıskançlığının patolojik bir hal almaması için en çok
dikkat edilecek durumlardan biri yaştır. Çocuğun size bağımlı olduğu, kritik
gelişimsel görev dönemlerinde ya da hayatını etkileyen değişikliklerin
bulunduğu bir dönemde çocuğun kardeşine tepki vermesi gayet doğaldır. Diyelim çocuğunuz
tuvalet eğitiminde ve bu dönemde bir kardeşi oldu. Kardeşinin tuvaletini altına
yapması annenin bütün yakınlığını alırken bunu gören abi ya da ablanın alt
ıslatması veya dışkı kaçırması bu ilgiyi üzerine almak için yaptığı bir rekabet
girişiminden başka bir şey değildir. Veyahut da taşınma, ölüm gibi olağandışı
durumlar varken, çocuk tüm enerjisini ve adaptasyon gücünü burada kullanırken
yeni bir kardeş çocuk için yorucu bir konudur ve kardeşini reddebilir, uyum
sağlamakta zorlanabilir. Tüm bu sebeplerden kardeşler arasında 4 yaş
olması hem size hem de çocuğunuza iyi gelecek bir tercih olacaktır eğer sizin tercihinizdeyse.
Çocuğun Psikolojik Olarak Kardeşe Hazırlanması
Hamileliği öğrendikten sonra
çocuğunuzla bunu paylaşmalısınız. Ben bu konularda özellikle yaş göz önünde
bulundurularak hikaye kitaplarından faydalanmanın önemine inanıyorum. Hikaye kitapları
çocuğun kendi sorununu normalleştirmesine ve daha kolay konuşabilmesine
yardımcı olur. Bu sayede kardeşiyle ilgili kaygıları üzerine konuşmalısınız. Genelde
çocuklar kardeş doğduğunda daha az sevileceklerinden korkarlar. Yaşı küçükse
özellikle kardeş onun istediği bir şey değildir. Bir şekilde mecbur bırakıldığı
bu durumdan dolayı öfkelenebilir, bu öfkeyi de sakinlikle kabul etmelisiniz. Onun
siz attığı yoğun ve sıcak duyguları sakinliğinizle soğutup tekrar ona
vermelisiniz. Yeni gelen kardeşe hazırlıklar yapılırken çocuğunuzu da ihmal
etmemelisiniz. Hatta bu hazırlık evresine abi-ablayı dahil ederek alışma
turlarına çok önceden başlamalısınız. Kardeşin ismini birlikte düşünmeniz de
çocuğu sürece dahil etmek açısından faydalı olabilir. Abilik ablalık ne
demektir, eğlenceli yanları nelerdir anlatabilirsiniz ancak abi ve abla olarak
tavizler vermesini istemek ve aşırı sorumluluk yüklemek çocuğu olumsuz yönde
etkileyebilir. Buna dikkat etmeniz gerekir.
Kardeş Dünyaya Geldikten Sonra Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
- · Kardeşiyle ilgili hiçbir duygusu için onu suçlamayın,kınamayın, kızmayın. Gelir gelmez kabul etmesini ve sevmesini beklemeyin. Sevgi zaman geçtikçe, kardeşiyle vakit geçirdikçe gelişecektir. Bu zamanın gelmesini sabırla beklemeli ve kesinlikle dayatmamalısınız.
- · Kardeşinin bakımı konusunda, ona ninni söylemek, biberonunu tutmak, bezini getirmek, banyosunda su dökmek gibi faaliyetlerde mutlaka çocuğunuza da görevler vermeye çalışın
- · Bebekle ilgili olumsuz cümleler kurarak onu rahatlatmaya çalışmayın. “bak ne kadar çirkin, geri verelim mi” gibi cümlelerle kardeş kıskançlığının önün geçilmez. Gerçekçi olmayan konuşmalardan kaçının.
- · Çocuk bebeğe zarar veriyorsa, aşırı tepki göstermeden net ama sert olmayan bir uyarıda bulunabilirsiniz. Yeterince net sınır koyamayan veya büyük çocuğuna karşı suçluluk hisseden ebeveynler bebeğin zarar görmesine sebebiyet verebilirler.
- · Küçük kardeşin yemek yedirilmesi, altının değiştirilmesi gibi konular onu üzerbilir ya da kendisi de benzer şeyler talep edebilir. Böyle durumlarda bebeğin daha çok küçük olduğu, kendi gereksinimlerini karşılayamadığı ama onun yaşına geldiğinde kardeşinin de kendi ihtiyaçlarını karşılayacak kadar güçlü olacağı anlatılabilir.
- · Kıskançlık olduğu için kardeşleri birbirlerinden uzak tutmak yapılan bir diğer yanlıştır. Fiziksel bir şiddet olmadığı sürece birlikte vakit geçirmeleri çocuğun kardeşine sevgi hissetmesini sağlayacaktır. Bu gözlem altında yapılmalıdır.
- · Kardeşlerin kıyaslanması bir diğer yanlıştır. Unutmayın biz uzaklaştırmamalı yakınlaştırmalıyız.
Ne Zaman Uzman Desteği Almalı?
Eğer kardeşin dünyaya gelmesinin üzerinde 3-4 hafta geçmesine
rağmen, yukarıda belirttiğim kardeş kıskançlığının belirtileri geçmemiş ve
çocuk kardeşinin varlığına uyum sağlayamıyorsa bir uzmandan destek alabilirsiniz.
Uzman Psikolog-Psikolojik Danışman Ebru YURDALAN
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder